اکبر گنجی
پیروزی مهم سید محمد خاتمی در انتخابات دوم خرداد ۱۳۷۶ شوک عظیمی به آیت‌الله خامنه‌ای و اصول‌گرایان افراطی وارد آورد و آنان را برای مدتی به کما برد. اما آیت‌الله خامنه‌ای رفته رفته از کما در آمد و کلیه نهادهای انتصابی را علیه نهادهای انتخابی بسیج کرد.
بسیاری از مطبوعات توقیف، روزنامه‌نگاران و نویسندگان زندانی شدند. قتل‌های زنجیره‌ای وارد مرحله جدیدی شد، مصوبات مجلس ششم توسط شورای نگهبان رد می‌شد، و روزی نبود که بحرانی برای دولت ایجاد نکنند.
آیت‌الله منتظری که به دلیل دفاع شجاعانه از حقوق مخالفان و اعتراض به اعدام و سرکوب توسط آیت‌الله خمینی از جانشینی رهبری عزل شد، دوربینی عجیبی داشت. سخنرانی تاریخی او در نقد ولایت مطلقه فقیه و تبدیل آن توسط آیت‌الله خامنه‌ای به سلطنت مطلقه در ۲۳ آبان ۱۳۷۶ ایراد گردید. آیت‌الله منتظری از درست کردن گارد سلطنتی، دخالت در کار همه وزارتخانه‌ها سخن گفت و تأکید کرد که اگر ولی فقیه “همه کاره” باشد، “آن وقت دیگر جمهوری معنایی نخواهد داشت”. این سخنرانی هجوم مغول‌وار نیروهای آیت‌الله خامنه‌ای به بیت آن بزرگوار را به دنبال آورد. سپس آیت‌الله خامنه‌ای آن شخصیت فرزانه را که در قدرت بود و به خاطر دفاع از حقوق مخالفان از قدرت گذشت، پنج سال در منزلش زندانی کرد.
