نجات جان هزاران انسان آرمانگرا توسط سفير انساندوست سوئد
به قلم: سلیمان زاده
پس از كودتاى نظامى ژنرال آگوستو پينوشه در سال ١٩٧٣ كه توسط دولت وقت آمريكا هدايت و رهبرى شد و در نتيجه به سرنگونى حكومت ملى سالوادر آلينده و كشته شدن او و يارانش در كاخ رياست جمهورى گرديد، بسيارى از همفكران و وزراى آلينده نيز دستگير زندانى و به قتل رسيدند.
از پى به قدرت رسيدن ژنرال هاى كودتاچى، گستره دستگيرى ها به ميزانى عظيم بود كه به اندازه كافى زندان براى به بند كشيدن مبارزينِ عدالت خواه و آزادى طلبان وجود نداشت، لذا كودتاچيان استاديوم ورزشى شهر را به زندانى بزرگ براى زندانى كردن مردم مبارز تبديل كردند !
در پس اين بگير و به بند كشيدن ها، بسيارى از مبارزين كمونيست و سوسياليست، براى نجات جان خود به سفارت سوئد در كشور كودتا زده شيلى، پناهنده شده و يا در بيرون از سفارت در ارتباط با سفارت سوئد جهت فرار از دست حكومت فاشيستى پينوشه ارتباطات محرمانه بر قرار كرده بودند.
آنانى كه از دست ديكتاتور حاكمِ تحت حمايت آمريكا، جان سالم بدر برده بودند توسط هارالد ادِلستام ( HARALD EDESTAM ) سفير انساندوست سوئد، از كشور فرارى داده شدند.
هارالد ادِلستام اين انسان فرهيخته به تمام معنا كه خود تفكرات سوسياليستى داشت، با استفاده از پاسپورت هاى سوئدى كه در سفارت سوئد در اختيار داشت، براى مبارزين تحت تعقيب هويت جديدى درست كرده و آنها را از كشور ديكتاتورها فرارى داده به آرمان انسانى خود آنگونه كه قادر بود به اجرا گذاشت.
البته در جنگ جهانى دوم نيز يك سفير ديگر سوئدى در چكوسلوواكى، بنام رائول والن برى، از همينگونه امكانات براى نجات جان هم كيشان يهودى خود اقدام كرد و مانع به اسارت گرفته شدن بسيارى از يهوديان و اعزامشان به كوره هاى آدم سوزى هيتلر شد.
در اينجا يك بى انصافى تاريخى در مورد هارالد ادِلستام شده است.
كمتر كسى نامى از هارالد ادِلستام و اقدامات انساندوستانه او شنيده است. رسانه هاى وابسته به قدرتهاى مالى بويژه در ايالات متحده هيچگاه سخنى از او بميان نخواهند آورد، چرا كه او كمونيستها و سوسياليست ها را در كشور كودتا زده اى نجات داد كه نيكسون رئيس جمهور آمريكا به همراهى هنرى كسينجر باعث و بانى آن كشتارها و به زندان انداختن ها شده بودند، بدون شك هرگونه يادبودى از او باعث بزير سوْال رفتن حكومت تحت حمايت پينوشه و دولتمردان آن دوران آمريكا خواهد شد.
و در همين حال حداقل براى ما ايرانيان عيان است كه سرنوشت مردم ايران بعد از كودتاى ٢٨ مرداد همچون سرنوشت مردم شيلى بعد از كودتاى پينوشه به يكسان ورق خورد اما سالها بعد، پس از انقلاب ايران در سال ١٣٥٧، با دخالت هاى مجدد قدرت هاى بيگانه همچون آمريكا و فرانسه و انگلستان، سرنوشت ايران در مقايسه با شيلى كه راه پيشرفت و آزادى را طى كرد، به گونه اى ديگر گرفتار ديكتاتورى مذهبى شد !
پايان سخن اينكه ؛
ناپديد شدن والن برى كه بدست حاكمان استالينيست افتاد هنوز در هاله اى از ابهام قرار دارد، قدر مسلم اين است كه كارى كه اين دو سفير در راه نجات جان انسانها كردند مايه افتخار كشور سوئد است.
در شهر واشنگتن دى سى به پاس فداكاريهاى والن برى، خيابان چهاردهم را به نام او نامگذارى كرده اند اما !
اما نامى از هارالد ادِلستام برده نمى شود. و اين يك بى انصافى تاريخى در حق او مى باشد !
