نبود آزادی بیان از معضلات اصلی عرصه سیاسی، مدنی و فرهنگی ایران است. علی‌رغم تلاش بیش از صد سال برای تثبیت آزادی‌های بنیادین، ولی هنوز ساختار قانونی کشور و شالوده‌های حکمرانی استبدادی هستند. آزادی بیان، رسانه، اجتماعات، قلم و احزاب به شکلی سیستماتیک و مستمر نقض می‌شوند. ایران یکی از کشورهایی است که پایین‌ترین شاخص‌های مربوط به رعایت آزادی‌های اساسی را دارد. اما منتسب کردن تمامی موانع آزادی بیان به حکومت و تصور اینکه بعد از جمهوری اسلامی ایران سرشار از آزادی‌ها خواهد شد، با واقعیت سازگار نیست. بنیاد‌ها و رفتار استبدادی حکومت بخش اصلی مشکل است و در شکل دادن به راه حل اولویت دارد، ولی همه مشکل نیست.