نوروز، نماد پیوند طبیعت و انسان

توانا- نوروز شاید از بهترین نمونه‌ی اسطوره‌ای‌ست که طبیعت و انسان در آن با یکدیگر به هماهنگی آرمانی رسیده اند، به این معنا که به نوعی می‌توان سرچشمه‌ی آن را آشکارا طبیعت (برآمدن بهار) دانست ولی معنایی بشری نیز در سنت‌های آیینی‌اش جست. مشهورترین روایتی که از پیدایش نوروز وجود دارد – دست کم در ایران که مهمترین محل برگزاری جشن فرا رسیدن آن محسوب می‌شود- روایت جمشید شهریار است که نوروز را روز جشن نور و مهر و مهربانی اعلام کرد. در روز اول فروردین که آغاز جشن نوروز است، از نظر ستاره‌شناسی روز اعتدال بهاری‌‌ست، و خورشید حرکت خود را به سوی شمال آسمان آغاز می‌کند. این رویداد طبیعی با اسطوره‌ی جمشید شاه که خود نماد خورشید در میان شاهان ایرانی‌ست هماهنگی دارد.

نوروز از نظر فرهنگی در «ایران‌زمین» (یا کشورهایی که نوروز را جشن می گیرند مثل تاجیکستان و افغانستان و ازبکستان و آذربایجان و ترکمنستان و مناطق کردنشین در عراق و ترکیه و سوریه) کاملاً ثبات پیدا کرده است و به همین دلیل، به عنوان یک آیین معنای منسجم‌تر و متداوم‌تری در این حوزه‌ی تمدنی دارد. باقر معین، روزنامه نگار سرشناس ایرانی، این حوزه را «نوروزستان» می نامد.

دکتر خسرو کیان راد، دکترای تاریخ ازدانشگاه تهران، درباره خاستگاه نوروز به توانا می گوید: «بر اساس بخش اساطیری شاهنامه برپایی جشن نوروز به دوران پادشاهی جمشید (جم) نسبت داده می شود. جمشید چهارمین پادشاه دودمان پیشدادی بود که بنا بر باور ایرانیان باستان بر همۀ جهان آن روزگار (هفت کشور) فرمانروایی می کرد و عصر او عصر زرین اسطوره ایرانی به شمار می رود. روایت شاهنامه از جشن نوروز شکل گیری آن را به روز بر تخت نشستن جمشید نسبت می‌دهد. به فرمان او در این روز که روز نخست فروردین و آغاز فصل بهار بود را جشن گرفتند و آن را “نوروز” نامیدند.»

بنا به گفته وی، روایتی دیگر در متون دوره اسلامی نیز ذکر شده است که بر اساس آن روزی جمشید سوار بر تختی که دیوان برایش ساخته بودند از کوه دماوند به بابل رفت. مردم با دیدن جمشید که مثل خورشید در آسمان می تابید آن روز را روز نو نامیدند و گرد تخت او جمع شدند و جشنی برگزار کردند. دکتر کیان راد که «چکیده تاریخ ایران» را برای نوجوانان آلمانی منتشر کرده است درباره قرابت های نوروز با دیگر جشن های منطقه به دادوستدهای فرهنگی رایج میان تمدن‌های مختلف اشاره می کند. او ضمن اینکه این موضوع را در میان تمدن های فلات ایران و سرزمین های همجوار آن نیز طبیعی می داند در این باره می گوید: «همسانی‌های فراوانی میان جشن نوروز ایرانی و جشن سالِ نوی بابلی وجود دارد. به گفته مهرداد بهار نوروز جشنی همگانی در فلات ایران و بین النهرین بوده و آیین نوروزی سنتی کهن و محتملن رایج در هزاره سوم پیش از میلاد در منطقه به شمار می رفته است.»
ادامه:
http://bit.ly/1dl49Zk